Zakończyła się czwarta edycja kampanii „Zobacz czym oddychasz. Zmień to”, w której wykorzystano mobilne instalacje przedstawiająca ludzkie płuca pochłaniające zanieczyszczenia powietrza. Aż siedem instalacji odwiedziło 63 lokalizacje w dziewięciu województwach. Polski Alarm Smogowy wskazuje jak niebezpieczne mogą być działania polityków osłabiające politykę antysmogową.
Dwumetrowy model ludzkich płuc „oddycha” pochłaniając zanieczyszczenia powietrza, które osiadają na białej materii pokrywającej instalację. Zależnie od poziomu zanieczyszczenia powietrza materia przybiera grafitowy, a nawet czarny kolor. Instalacja ustawiana jest na dwa tygodnie w różnych lokalizacjach.
Jest źle, ale widać poprawę
– Obserwowanie jak zmienia się kolor płuc to bardzo pouczające doświadczenie – mówi Piotr Siergiej, rzecznik Polskiego Alarmu Smogowego – Pomimo lekkiej i wietrznej zimy mobilne płuca pokazały, że powietrze w wielu miejscowościach jest fatalnej jakości. Wystarczy spojrzeć na kolor jaki przybierają płuca po dwóch tygodniach “oddychania” w zasmogowanych miejscowościach. Grafitowy kolor w Czerwionce-Leszczyny, czarny w Chełmcu czy Zabrzu pokazuje, że w bezwietrzne dni smog ma się bardzo dobrze. Ale nie tylko gminy ze Śląska czy Małopolski zmagają się ze smogiem. Spośród 63 lokalizacji najciemniejszy kolor przybrały płuca ustawione w Bydgoszczy, w dzielnicy Miedzyń.
– Dostrzegamy pewien nieznaczny postęp w likwidacji „kopciuchów”, ale istnieje realna groźba, że ten proces zostanie zatrzymany, a nawet odwrócony – ostrzega Andrzej Guła, lider Polskiego Alarmu Smogowego – Programy dotacyjne do wymiany kotłów nie będą skuteczne, jeśli nie będzie towarzyszyć im konsekwentna polityka antysmogowa. Niestety w ostatnim czasie obserwujemy luzowanie przepisów w obszarze ochrony powietrza: dopuszczanie do sprzedaży najgorszej jakości węgla czy luzowanie uchwał antysmogowych w niektórych województwach. Rezultaty tej polityki widać na instalacjach z płucami, które w tym roku odwiedziły polskie miejscowości.
Śląskie nie luzuje antysmogowych regulacji
O rozmontowywaniu uchwały antysmogowej nie ma mowy w woj. śląskim. Władze regionu chcą, by Śląsk był liderem walki o czyste powietrze. Samorządy, którym nie zabrakło odwagi i zdecydowania w egzekwowaniu antysmogowych przepisów zaczynają zbierać owoce swoich działań. Wyraźnie widać to w Rybniku, który jeszcze parę lat temu otwierał niechlubne rankingi zanieczyszczeń. – Mieszkańcy miasta złożyli ponad 5000 wniosków o dotację do Programu „Czyste Powietrze” – najwięcej w całej Polsce, pozbywają się starych kotłów na węgiel, a to przekłada się na poprawę jakości powietrza. Do niedawna ponad 100 dni smogowych rocznie było rybnicką normą. W zeszłym roku takich dni było w mieście 44. To nadal zbyt dużo, ale postęp jest ogromny – mówi Emil Nagalewski, koordynator Polskiego Alarmu Smogowego w woj. śląskim.
Poprawę widać także na mechanicznych płucach, które w tym sezonie grzewczym odwiedziły m.in. Czerwionkę-Leszczyny, Sosnowiec, Częstochowę, Radlin, Gierałtowice, Olzę, Mysłowice, Wielowieś i Łękawicę. – Różnica była wyjątkowo dobrze widoczną w Gierałtowicach, gdzie płuca gościły i w tym roku, i dwa lata temu. Od czasu pierwszej wizyty wiele kotłów zostało wymienionych i już tylko 24% źródeł ciepła w gminie to kopciuchy, chociaż jeszcze niedawno stanowiły większość. To rezultat wspólnych działań aktywistów i samorządu – mówi Wojciech Szczypka z Gierałtowickiego Alarmu Smogowego.
O trzy miliony kopciuchów za dużo
Polski Alarm Smogowy przypomina, że w Polsce wykorzystywanych jest wciąż około 3 milionów tzw. “kopciuchów” – przestarzałych kotłów na węgiel i drewno. To one stanowią główną przyczynę zanieczyszczenia powietrza w pyłem czy rakotwórczym benzo[a]pirenem. – Wymiana tego typu urządzeń na nowoczesne ogrzewanie, wraz z inwestycjami poprawiającymi efektywność energetyczną domów rozwiąże nie tylko problem fatalnej jakości powietrza w Polsce ale również przyniesie realne korzyści gospodarstwom domowym w postaci niższych rachunków za ogrzewanie – dodaje Guła. PAS namawia właścicieli domów jednorodzinnych ogrzewanych “kopciuchami” do skorzystania z programu Czyste Powietrze, dzięki któremu można pozyskać dotacje do 66, 99 lub 135 tysięcy zł, w zależności od poziomu zarobków.
Kampania „Zobacz czym oddychasz” jest realizowana w ramach projektu LIFE-IP MALOPOLSKA/LIFE14 IPE PL021 współfinansowanego ze środków programu LIFE Unii Europejskiej oraz we współpracy ze Stowarzyszeniem Program Czysta Polska. Wsparcia finansowego kampanii udzielili: Allegro.pl oraz Fundacja Better Future. Kampania została objęta patronatem honorowym Marszałka Województwa Śląskiego, Pana Jakuba Chełstowskiego. Kampania otrzymała wsparcie Screen Network, dzięki któremu pojawi się na ekranach cyfrowych tej firmy.